logo
Bewoningsgeschiedenis Asten
Homeheemkundekring logo

Voormalig huis G137

Hendrik Willem Berkers (zie Oliemolen 1) doet op 22-07-1757 een verzoek om een rosoliemolen te mogen beginnen:
De raad van State der Verenigde Nederlanden. Also Hendrik Willem Berkers woonagtig binnen de Heerlijkheid Asten quartier van Peelland Meijerije van 's-Hertogenbosch ons bij requeste te kennen heeft gegeven dat binnen de geseide Heerlijkheid geen rosoliemolen werd gevonden maer dat de ingestenen genoodsaekt sijn het zaat om olie te bekomen op andere plaetsen waer van de naeste op ruim twee uuren is geeloigneert ter molen te brengen om te doen slaan, dat den suppliant wel geinclineert soude sijn binnen geseide Heerlijkheid tot gerief van de ingesetenen een rosoliemolen op te regten en te erigeren, dan gemerkt daartoe wierde vereijscht onse prealabele permissie en octroij.

01

En versoekende oversulx den suppliant dat wij hem gelieven te authoriseren en octroijeren, om binnen de voornoemde Heerlijkheid Asten een rosoliemolen te mogen opregten en dat wij ten dien einde ten behoeve van hem suppliant gelieven te depecheren brieven van octroij in communi forma. Soo is 't dat wij na ingenomen berigt van den Raad en Rentmeester Generaal der Domeinen van Brabant, de Schmeling, en den ontfanger der gemeene middelen des quartiers van Peelland, Lillie, goedgevonden hebben in des suppliants versoek te consenteren, so als wij consenteren bij deese, om binnen de Heerlijkheid Asten voornoemt tot gerief van de ingesetenen een rosoliemolen op te regten, des dat hij suppliant sal gehouden sijn, om den voorschreven molen te stellen op sodanige plaets dat sijne gebueren deswegens geen overlast komen te lijden; alsmeede dat hij ten comptoire der Domeinen te
's-Hertogenbosch jaerlijx sal betalen een recognitie chijns van drie gulden, een voor die recognitie chijns ter griffie van de Leen- en Tolkamer ten sijnen koste passeren behoorlijke verbant brieven, en eindelijk dat hij deese alvorens daer van gebruik te maken, sal laten registreren ten comptoire der Domeinen voorschreven, mitsgaders ten comptoire der Gemeene Middelen des quartiers van Peelland te 's-Hertogenbosch, al het welk gedaan sijnde, lasten en beveelen wij allen en eenen igelijk die het aengaet, de suppliant het effect deses vast en vredelijk te laten genieten. Gedaan in den Hage den twee en twintigsten julij seventien honderts een en vijftig.
Ter ordonnantie van den Raad van State, D. van Roijen.

02

Na het overlijden van Hendrik Willem Berkers te Asten op 04-09-1770 gaat de oliemolen over op zijn zoon Johannes Berkers. Na het overlijden van Johannes Berkers te Asten op 11-01-1783 en diens echtgenote Antonia Jansen van Dijk te Asten op 09-02-1810, worden de goederen verdeeld en komt de oliemolen in het bezit van Jan Antonie Loomans als man van hun dochter Hendrina Berkers (zie Oliemolen 1):

Notarieel Archief 34-50 Asten 21-08-1811:
Pieter Berkers, wonende te Bakel, Martinus Berkers, Jan Antonie Loomans man van Hendrina Berkers, Antonie Berkvens man van Petronella Berkers, wonende te Vlierden, Jan Janse Verberne gehuwd geweest met Johanna Maria Berkers, de erfgenamen van wijlen Jan Berkers en Antonetta van Dijk. 3e lot krijgt Jan Antonie Loomans een olijmolen ter plaatse genaamd Laarbroek.

Bij het kadaster van Asten over de periode 1811-1832 staat de oliemolen nog steeds op naam van Jan Antonie Loomans:

Kadaster 1811-1832; G137:
Oliemolen, groot 22 roede 74 el, Sleegensche eindje, klasse 1.
Eigenaar: Jan Antonie Loomans.

03

Hierboven de kadasterkaart uit 1832 met in de cirkel de oliemolen van Jan Antonie Loomans en onder de bijbehorende kadastergegevens, met Jan Antonie Loomans als olieslager:

04

Hieronder een document waaruit blijkt dat Jan Antonie Loomans geld terug krijgt voor het eerder verleende octrooi op zijn oliemolen:

05

Hendrina Jan Berkers is op 23-02-1847 te Asten overleden en Jan Antonie Loomans is op 29-10-1850 te Asten overleden. Op basis van de huizingnummers is het huis na zijn overlijden verkocht aan Michiel Sak, geboren te Someren op 12-08-1812 als zoon van Francis Sak en Maria Joseph Hermans. Hij is op 22-04-1842 te Someren getrouwd met Elisabeth van Eijk, geboren te Someren op 21-10-1814 als dochter van Joost van Eijk en Elisabeth Faassen. In het bevolkingsregister van Asten over de periode 1859-1879 woont hij als oliemolenaar met zijn gezin in het huis met huizingnummer C13:

06

Elisabeth van Eijk is op 21-12-1865 te Asten overleden en in de periode 1879-1890 woont Michiel Sak met zijn dochter Petronella Sak in het huis met huizingnummer C14:

07

In de krant de Zuid-Willemsvaart van 25-11-1882 stopt Michiel Sak met zijn werk als olieslager:

08

Michiel Sak is op 24-08-1884 te Asten overleden en zijn dochter Petronella vertrekt naar Asten. In de krant de Zuid-Willemsvaart van 03-12-1884 worden door zijn erfgenamen vee en goederen verkocht.

In het huis komt wonen oliemolenaar Cornelis Huismans, geboren te Aarle Rixtel op 06-12-1827 als zoon van Theodorus Huismans en Johanna Migchels. Hij is te Bakel op 21-02-1868 getrouwd met Francina Manders, geboren op 02-01-1827 te Bakel als dochter van Thomas Manders en Johanna van den Hout. Na het overlijden van Francijna Manders op 12-04-1887 te Asten, is Cornelis Huismans op 03-05-1889 te Asten hertrouwd met Hendrica Verhoeven, geboren te Vlierden op 02-03-1850 als dochter van Hendricus Verhoeven en Helena Maria Evers.

09

10

Cornelis Huismans is op 25-10-1890 te Asten overleden en in de krant de Zuid-Willemsvaart van 13-11-1890 verkoopt zijn weduwe Hendrica Verhoeven, vee en goederen en in de krant de Zuid-Willemsvaart van 07-07-1891 verkoopt zij granen.

Hendrica Verhoeven is op 29-04-1892 te Asten hertrouwd met Francis Meulendijks, geboren te Asten op 15-04-1846 als zoon van Johannes Meulendijks en Antonetta Kluijtmans. Francis Meulendijks is op 21-05-1895 overleden te Asten en Hendrica Verhoeven verhuist naar Someren.

Hoe een olieslager werkt vinden we hieronder1:

Om olie uit oliezaden te winnen is de olie- of slagmolen ontwikkeld. Als grondstof gebruikt men oorspronkelijk kool- en raapzaad. Later ook lijn- en hennepzaad. De zaden worden geweekt met water, geplet en fijngewreven met behulp van kantstenen (een of twee op zijn kant staande molenstenen) die rondlopen over een vastgemetselde platte liggende steen of ijzeren plaat, het doodsbed, dat niet mee doet aan de beweging, dus dood is, en waar een opstaande rand omheen is bevestigd.

Een houten schuiver zorgt er voor dat het weggeschoven zaad steeds weer voor de kantste(e)n(en) terecht komt. Als het zaad voldoende geplet is, wordt het opgevangen en in een vuister, een gemetseld ijzeren fornuis, met daarop een ijzeren plaat met een opstaande ring. Een ronddraaiend roerijzer voorkomt dat het het geplette zaad aanbrandt. Bij een rosmolen (aangedreven door paard of os, zoals op het plaatje hieronder) wordt de olie met handkracht uit dit geplette zaad geperst. De olie wordt gebruikt voor bakken en braden van voedsel en als brandstof voor olielampjes.

11

12

13

In het huis komt wonen Johannes Isbouts, geboren te Asten op 20-11-1860 als zoon van Arnoldus Isbouts en Wilhelmina van Bree (zie Bergdijk 40). Hij is op 30-03-1894 te Asten getrouwd met Petronella Peeters, geboren te Helden op 18-04-1860 als dochter van Hendricus Peeters en Maria Gommans. Het beroep van oliemolenaar wordt niet meer uitgeoefend; zij verhuizen aan het einde van de periode naar Asten (zie Voormalig huis G1885) en het huis is daarna niet meer bewoond en mogelijk gebruikt als schuur bij Oliemolen 1, waarvan hieronder een streetview.

14

Overzicht eigenaren en bewoners

Laarbroek Oliemolen
JaarEigenaarGeboorteHoofdbewonerGeboorte
1757Hendrik Willem BerkersAsten 24-01-1696
1770kinderen Hendrik BerkersAsten 20-01-1729
1783kinderen Hendrik BerkersAsten 02-07-1737
Kadasternummer G137
#PeriodeNaam eigenaarGeboorteOpmerkingVerandering
G1371832Jan Antonie LoomansAsten 14-10-1869
Oliemolen
#PeriodeNaam hoofdbewonerGeboorteTweede persoonGeboorteVertrek
1803-1810Antonia J van DijkAsten 10-01-1737weduwe Berkers09-02-1810
1810-1847Jan Antonie LoomansAsten 14-10-1869Hendrina Jan BerkersAsten 03-03-177123-02-1847
1847-1850Jan Antonie LoomansAsten 14-10-1869met kinderen29-10-1850
1850-1859Michiel SakSomeren 12-08-1812Elisabeth van EijkSomeren 21-10-1814
C131859-1869Michiel SakSomeren 12-08-1812Elisabeth van EijkSomeren 21-10-181421-12-1865
C131869-1879Michiel SakSomeren 12-08-1812met dochter
C141879-1884Michiel SakSomeren 12-08-1812met dochter24-08-1884
C141884-1887Cornelis HuismansAarle 06-12-1827Francina MandersBakel 02-01-182712-04-1887
C121887-1890Cornelis HuismansAarle 06-12-1827Hendrica VerhoevenVlierden 02-03-185025-10-1890
C121890-1895Francis MeulendijksAsten 15-04-1846Hendrica VerhoevenVlierden 02-03-185021-05-1895
C121895-1897Johannes IsboutsAsten 20-11-1860Petronella PeetersHelden 18-04-1860naar Asten
1900weg of in gebruik als schuur
Referenties
  1. ^De slagmolenaar of olieslager (nazatendevries.nl)

Gecontroleerd door Jan Heijligers


Laatst bijgewerkt op 4 november 2023 om 13:52:03